Wedel
Rodzina pochodzi z Ihlenfeld w Meklemburgii. Jako pierwszy w 1845 r. przybył z Berlina do Warszawy cukiernik, Karol Ernest Wedel. W podróży towarzyszył mu urodzony w Berlinie syn, Emil (1841–1919). W 1850 r. ożenił się z Karoliną z Wisnowskich (Wiśnowskich), a rok później założył przy ul. Miodowej wytwórnię czekolady, którą Emil przeniósł w 1865 r. na ul. Szpitalną i przekształcił w fabrykę. Natomiast syn Emila, Jan, w 1927 r. rozpoczął budowę nowoczesnego budynku przy ul. Zamoyskiego na Pradze, gdzie zakład ma swoją siedzibę do dziś.
Firma „E. Wedel” SA dotrwała do wojny w rękach ostatniego z dynastii sławnych cukierników – dra Jana Wedla (1874–1960). Jego następcą miał być siostrzeniec, Franciszek Whitehead. Plany te przerwał wybuch wojny. Franciszek, walcząc w kampanii wrześniowej 1939 r., został ranny i stracił nogę. Jego brat, George Whitehead, był przed wojną przedstawicielem firmy „E. Wedel” w Nowym Jorku. W latach 1940–1943 walczył w 308 Dywizjonie Myśliwskim „Krakowskim” w Wielkiej Brytanii, a następnie, jako spadochroniarz, pozostawał w służbie brytyjskiego Kierownictwa Operacji Specjalnych (Special Operations Executive – SOE); odznaczony wieloma medalami, zakończył służbę w stopniu majora RAF.
Dr Jan Wedel zdołał uruchomić po wojnie fabrykę i rozpoczął produkcję, opierając się na zachowanych zapasach, ale rychło został usunięty z zakładów. Odbudowane i uruchomione w ślad za fabryką sklepy firmowe, upaństwowiono w 1948 r., podobnie jak i domy Wedlów przy ul. Szpitalnej, Narbutta i Puławskiej. Znacjonalizowaną w 1949 r. fabrykę przemianowano na Zakłady Przemysłu Cukierniczego im. 22 Lipca, jednak ze względu na znajomość w świecie przedwojennej marki w 1960 r. uzupełniono nazwę dopiskiem: „d. E. Wedel”. W 1990 r. zakłady wróciły do dawnej nazwy i zostały przekształcone w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa, w której udziały kupił amerykański koncern PepsiCo Foods International. W 1998 r. fabryka została odsprzedana brytyjskiemu koncernowi Cadbury. W 2010 r. firmę Cadbury przejął amerykański koncern Kraft wraz z zakładami Wedla. W związku ze zbyt dużą koncentracją zakładów produkcyjnych w rękach firmy Kraft na polskim rynku wyrobów czekoladowych, Komisja Europejska nakazała firmie Kraft sprzedaż Wedla. W czerwcu 2010 r. zakłady Wedla wraz z marką „Wedel” kupiła japońska firma Lotte.
W Warszawie mieszka siostrzenica Jana Wedla, Małgorzata z Whiteheadów Jasińska, córka Eleonory z Wedlów, oraz jej córka Elżbieta Libera. Spadkobiercy Jana Wedla odzyskali w ostatnich latach część rodzinnej kamienicy przy ulicy Szpitalnej wraz z budynkiem pierwszej fabryki, mieszczącym się w podwórzu. W ten sposób po wielu latach rodzina Wedlów wróciła do śródmieścia Warszawy. (TWŚ)
Zdjęcie rodzinne Wedlów (pierwszy z lewej Emil Wedel, pierwsza z prawej Eugenia Wedel). EJ-L
Eugenia z Böhmów Wedlowa, żona Emila, z córką Eleonorą, ok. 1900. EJ-L
Eugenia z Böhmów i Emil Albert Wedlowie. EJ-L
Jan Józef Wedel siedzi pierwszy z prawej, obok niego prawdopodobnie szwagier Wedla i ojciec jego siostrzeńców - Charles Whitehead,...
Fabryka Wedla przy ul. Zamoyskiego na warszawskiej Pradze, widok od strony Jeziorka Kamionkowskiego, ok. 1949. IS PAN
Kalendarzyk na rok 1928, reklama fabryki Wedla. TWŚ
Reklama firmy „E. Wedel”, 1880. TWŚ
Przedszkole przy zakładach Wedla, lata 30. XX w. TWŚ
Klub Sportowy „Rywal” przy zakładach Wedla na ul. Szpitalnej, 1927. TWŚ
Kamienica Wedlów przy ulicy Szpitalnej 8, wystawiona w 1893 r. wg projektu Franciszka Braumana, widok w okresie międzywojennym....
Dom Wedla u zbiegu ulic Puławskiej i Madalińskiego, w którym mieścił się również sklep firmowy, 1937. APW
Kamienica rodziny Wedlów przy ulicy Szpitalnej w Warszawie, stan obecny. Fot. Przemysław Klonowski
