Strasburger Edward Adolf
Strasburger Edward Adolf (1844-1912) – światowej sławy botanik, profesor uniwersytetu w Jenie, rektor uniwersytetu w Bonn.
Urodził się 1 lutego 1844 r. w Warszawie. Był synem Edwarda Bogumiła (1803–1874), warszawskiego cukiernika i Anny Krystyny z Schützów (1822-1911), wnukiem przybyłego do Warszawy z Saksonii Jana Chrystiana. Brat Edwarda, Leon Henryk, brał udział w powstaniu styczniowym.
Po ukończeniu gimnazjum w Warszawie został przez ojca wysłany na praktykę cukierniczą do Paryża. Tam jednak, zainteresowawszy się botaniką, zamiast uczyć się ojcowskiego rzemiosła, zaczął uczęszczał na wykłady na Sorbonie i w Collége de France. Po powrocie do Warszawy studiował botanikę w Szkole Głównej Warszawskiej. W 1864 r. przeniósł się do Bonn, a następnie do Jeny, gdzie pogłębiał zainteresowania naukowe botaniką.
W 1866 r. doktoryzował się na uniwersytecie w Jenie, następnie powrócił do Warszawy. Rok później habilitował się w Szkole Głównej Warszawskiej. Prowadził tam wykłady z anatomii, histologii, fizjologii i cytologii roślin, publikował w polskiej prasie naukowej i popularno-naukowej.
Liczył na objęcie Katedry Botaniki w Szkole Głównej Warszawskiej. Plany te jednak się nie powiodły i Edward objął Katedrę Botaniki na Uniwersytecie w Jenie oraz dyrekcję Ogrodu Botanicznego. W 1871 r. został mianowany profesorem zwyczajnym. Był członkiem korespondentem, od 1888 – członkiem czynnym Akademii Umiejętności w Krakowie. W 1880 r. przeniósł się na uniwersytet w Bonn, gdzie objął dyrekcję Instytutu Botaniki. W roku akademickim 1891/2 pełnił funkcję rektora bońskiego uniwersytetu.
Opublikował ok. 140 prac dotyczących botaniki, był światowym autorytetem w tej dziedzinie. Był m.in. współredaktorem podręczników botaniki, w tym jednego z najbardziej popularnych podręczników botaniki w XX w.: „Lehrbuch der Botanik für Hochschulen”, przetłumaczonego na kilka języków.
Otrzymał kilka doktoratów honoris causa różnych uczelni, należał do akademii naukowych: belgijskiej, duńskiej, holenderskiej i norweskiej, był członkiem prestiżowych towarzystw naukowych. Wychował grono późniejszych znanych badaczy.
Szczególnym przedmiotem zainteresowania Edwarda Strasburgera były jądra komórkowe. Jest uznawany za twórcę cytologii, jego imieniem upamiętniono w botanice utworzeniem nowego rodzaju „Strasburgeria” i osobnej rodziny „Strasburgeriaceae”. Jako pierwszy przeprowadził badania embriologiczne nad roślinami. Wprowadził do nauki i opisał m.in. takie pojęcia, jak: cytoplazma, nukleoplazma, mitoza, mejoza, chromosom, kariotyp, haploidalna i diploidalna liczba chromosomów.
Do końca życia pozostał Polakiem, chętnie utrzymywał kontakt z krajem i Polakami. Publikował w polskich czasopismach, wspomagał i uzupełniał księgozbiór biblioteki Towarzystwa Naukowego Warszawskiego.
W małżeństwie zawartym 1 marca 1870 r. z Aleksandrą Julią z Wertheimów (1847-1902) miał dwoje dzieci: córkę Annę (ur. 1870) i syna Juliusza (1871-1934). Zmarł 19 maja 1912 r. w Bonn i tam został pochowany. W Polsce postać Edwarda Strasburgera pozostaje zapomniana, natomiast w Niemczech, Anglii, w Stanach Zjednoczonych do dzisiaj jego zasługi dla nauki są szeroko znane.
[Na podstawie: hasło Stanisława T. Sroki w Polskim Słowniku Biograficznym t. 44 oraz hasło w wikipedii.]
Portret pochodzi z commons.wikimedia.org, jest w domenie publicznej. Opis: Eduard Adolf Strasburger (1844–1912), data: nieznana, źródło: ihm.nlm.nih.gov, published in Munich. by J.F. Lehmann.
