Polacy z wyboru
Rodziny pochodzenia niemieckiego w Warszawie w XIX i XX wieku

Herb rodu Danglów

Pochodzą z Meklemburgii. Protoplastą polskiej gałęzi tej rodziny był Tomasz Michał (1742–1808), z zawodu siodlarz, urodzony w Pasewalk (Meklemburgia-Pomorze Przednie). Około 1768 r., po odbyciu praktyki rzemieślniczej w Europie Zachodniej, osiedlił się w Warszawie. Tu poślubił Annę Zofię Krause (1752-1816), córkę warszawskiego fabrykanta powozów. Założył zakład produkujący powozy, który z czasem zatrudniał 300 pracowników i zaliczał się do największych w Europie. Stał się człowiekiem zamożnym, właścicielem kilku domów w Warszawie i podwarszawskich majątków: Falenty i Raszyn, które przejął za długi. Jednym z jego dłużników był nawet sam król Stanisław August Poniatowski, ojciec chrzestny syna przedsiębiorcy, Tomasza Adama (1791-1857).
 

11 listopada 1790 r. Sejm Czteroletni nadał Danglowi i jego potomkom szlachectwo i herb. W istocie był to ten sam herb, który otrzymał w XV w. ród Danglów od króla Węgier i Czech Władysława II Jagiellończyka. W 1798 r. dziedziczne szlachectwo pruskie z baronią przyznał Danglom cesarz pruski, Fryderyk Wilhelm III.
 

Na przestrzeni XIX w. dzieci i wnuki rzutkiego przedsiębiorcy – ewangelika augsburskiego - wchodziły w mariaże z przedstawicielami polskich rodzin katolickich, co doprowadziło w konsekwencji do stopniowej konwersji członków tej rodziny na katolicyzm. Jeszcze szybciej przebiegł proces polonizacji polskiej gałęzi rodu Danglów. Wspomnijmy, że oprócz Tomasza Michała w Warszawie osiedlili się dwaj bracia: Jan Fryderyk (1745-1807), z zawodu puszkarz oraz Karol Fryderyk (1750-1790), kupiec i administrator Leszna; ponadto siostra Maria Szarlotta (1752-1827) żona Michała Sattlera, kupca i bankiera warszawskiego.
 

Mimo licznego potomstwa – Tomasz Dangel miał piętnaścioro dzieci – pełnoletniości dożyło tylko dwóch z jego synów i tylko jeden z nich - Tomasz Adam (1791-1857) - założył rodzinę. Był on zarządcą majątków: Raszyn i Falenty. Żonaty z Krystyną Beatą hr. Salisch (1800-1883) miał z nią dziewięcioro dzieci. Jednym z jego synów był Jan Karol (1832-1863), który zginął w powstaniu styczniowym. Wcześniej w powstaniu kościuszkowskim brał udział jego dziadek, Tomasz Michał. Niezwykłe dowody przywiązania do polskiej ojczyzny i poświęcenia w sprawach społecznych odnajdujemy w szczególności w biografiach wnuków i prawnuków Tomasza Adama.
 

Jedną z takich osób był Józef Dangel (1883-1952) – z zawodu inżynier, który pełniąc - w okresie I wojny światowej - funkcję pełnomocnika Centralnego Komitetu Obywatelskiego Królestwa Polskiego na Rosję zasłużył się dla ratowania polskich dzieci znajdujących się w rosyjskich sierocińcach i sprowadzeniem ich do Polski. Po I wojnie światowej pracował na różnych kierowniczych stanowiskach, a w czasie II wojny światowej pełnił funkcję delegata Rządu Londyńskiego na Kraj w sprawach dotyczących przemysłu.
 

Jego brat stryjeczny - Stanisław Roman Dangel (1891-1942) – był filozofem, publicystą, urzędnikiem państwowym, działaczem społecznym, kierownikiem w różnych warszawskich przedsiębiorstwach. W okresie I wojny światowej działał w rosyjskim Czerwonym Krzyżu, potem kierował polską akcją wojskową na terenie Mińszczyzny. Założył Towarzystwo Straży Kresowej. W okresie II wojny światowej dział w konspiracji. Był współtwórcą grupy „Znak” i szefem komórki wywiadowczej w sztabie Tajnej Armii Polskiej (TAP), a od 1941 r. członkiem kierownictwa Konfederacji Narodu – polskiej organizacji konspiracyjnej utworzonej w środowisku endeckim. Pełnił funkcję zastępcy Delegata Rządu na Kraj - prof. Jana Piekałkiewicza. Aresztowany 26 października 1942 r. został tego samego dnia zamordowany podczas śledztwa w siedzibie gestapo w Al. Szucha. W działalność konspiracyjną zaangażowana była również żona Stanisława Romana, Felicja Amelia z domu Wańkowicz (1892-1958) - aresztowana przez gestapo była więziona w różnych niemieckich więzieniach oraz dwaj starsi synowie Stanisława i Felicji. Jan (1916-1974) był współzałożycielem i działaczem TAPu, w której pełnił różne funkcje związane z działalnością wywiadowczą (w tym m.in. szefa wywiadu). Dysponując szerokimi kontaktami stworzył sieć informatorów, która obejmowała zasięgiem wiele niemieckich zakładów przemysłowych zlokalizowanych w stolicy. Aresztowany 26 listopada 1940 r. został osadzony na Pawiaku, następnie był więziony w niemieckich obozach koncentracyjnych: Oświęcimiu, Dachau, Sachsenhausen i Lichterfeld w Berlinie. Po II wojnie światowej pracował na stanowiskach kierowniczych w instytucjach związanych z branżą mieszkaniową, kontynuował studia w dziedzinie ekonomii zakończone habilitacją, publikował. W działalność konspiracyjną zaangażował się również brat Jana, Stanisław Karol (1919-1943), podporucznik WP i uczestnik kampanii wrześniowej 1939 r. Wraz ze starszym bratem uczestniczył w powołaniu TAPu, działał w organizacji „Znak”, następnie w Związku Walki Zbrojnej i w Kontrwywiadzie Komendy Głównej AK. Aresztowany w początku 1943 r. został osadzony na Pawiaku i rozstrzelany 16 lipca 1943 r. Najmłodszy z braci, Jerzy Dangel (1923-1943), był radiotelegrafistą na bombowcu w Dywizjonie 304 i zginął nad Zatoką Biskajską.
 

Do dziś w Warszawie mieszka żona Jana Dangla (1916-1974), Teresa z d. Drucka-Lubecka (ur. 1925) oraz jej synowie: Tomasz Stanisław (ur. 1954) i Paweł (ur. 1955) wraz z rodzinami.
 

Tomasz Stanisław jest anestezjologiem dziecięcym, doktorem  habilitowanym nauk medycznych, założycielem Fundacji Warszawskie Hospicjum dla Dzieci. W latach 1979-1993 pracował w warszawskim Centrum Zdrowia Dziecka. W młodości działał w harcerstwie, w końcu lat 70. i w latach 80. był związany z opozycją demokratyczną (współpracował z Komitetem Obrony Robotników, był aktywnym działaczem NSZZ „Solidarność”, działał w opozycyjnych organizacjach: Organizacji Niepodległość i Liberalno-Demokratycznej Partii Niepodległość, był redaktorem naczelnym pisma tej ostatniej pt. „Orientacja na Prawo”). W 2009 r. został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Ożeniony z Joanną z d. Szymkiewicz (ur. 1955), profesorem medycyny i kardiologiem dziecięcym. Ma trzy córki: Weronikę (ur. 1978), Katarzynę (ur. 1986) i Marię (ur. 1986). 
 

Paweł Dangel – jest reżyserem teatralnym, pracował jako reżyser m.in. w warszawskich teatrach: Rozmaitości i Nowym. Podczas pobytu na emigracji związał się z branżą ubezpieczeniową. Po powrocie do kraju od podstaw zbudował dwa towarzystwa ubezpieczeniowe, Nationale-Nederlanden i grupę Allianz. W latach 1997-2013 pełnił funkcję prezesa zarządu towarzystw ubezpieczeniowych Allianz Polska i Allianz Życie Polska. Pełni funkcje zarządcze w różnych dużych spółkach. W 2010 r. został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Jego żoną jest aktorka Grażyna Leśniak-Dangel, mają dwie córki Konstancję (ur. 1984) i Oktavię (ur. 1990).
 

[Na podstawie: Andrzej Krzysztof Kunert, Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej 1939-1944, t. 2, PAX, Warszawa 1987; Stanisław Łoza, Rodziny polskie pochodzenia cudzoziemskiego osiadłe w Warszawie i okolicach. T. 1, Warszawa, 1932; Eugeniusz Szulc, Cmentarz Ewangelicko-Augsburski w Warszawie, Warszawa 1989; hasła w wikipedii; opracowanie Pawła Brojka na stronie prawy.pl; informacje dws-xip.pl; informacje od rodziny Danglów]