Polacy z wyboru
Rodziny pochodzenia niemieckiego w Warszawie w XIX i XX wieku

ul. Żytnia 39

Jedyny ocalały pawilon dawnego Szpitala Dziecięcego im. Karola i Marii w Warszawie. Szpital został ufundowany przez Zofię Reginę Szlenkierównę (1882-1939), córkę wybitnego przemysłowca Karola Jana (1839–1900) i Marii Zenobii z Grosserów (1850-1913).

Początkowo, przyszła fundatorka szpitala, planowała utworzenie dziecięcego sanatorium w podwarszawskiej Wiązownie, jednak pod wpływem wybitnego pediatry, dr Józefa Polikarpa Brudzińskiego, dokonała zmiany tego planu, decydując się ufundować w Warszawie pierwszy nowoczesny szpital pediatryczny. W 1909 r. wyjechała za granicę, by zwiedzić najnowocześniejsze szpitale, poznać ich wyposażenie i organizację. Powróciwszy z podróży energicznie zabrała się do realizacji projektu. Szpital został otwarty w 1913 r. Wysoki koszt budowy – 557 tys. rubli – Szlenkierówna sfinansowała z własnych środków.

Lecznica mieściła się w dziewięciu nowocześnie zaprojektowanych i wyposażonych, wolno stojących pawilonach rozlokowanych na parceli pomiędzy ulicami: Leszno, Żytnią i Karolkową. Szpital został przekazany do bezpłatnego użytku władzom Warszawy. Zofia objęła funkcję jego kuratorki, zajmowała się sprawami gospodarczymi i finansowymi. Opiekę nad dziećmi – co było wówczas novum – powierzyła grupie świeckich pielęgniarek, z których część wykształciła w nowym zawodzie na własny koszt. Szpital Karola i Marii był placówką wzorcową – posiadał doskonałe wyposażenie, stałą opiekę pielęgniarską, przeznaczony był dla wszystkich dzieci (obowiązywał zakaz stosowania dyskryminacji rasowej i religijnej). Funkcjonował aż do wybuchu powstania warszawskiego. 6 sierpnia 1944 r. hitlerowcy wymordowali część chorych i personelu, łącznie ok. 100 osób, a budynki podpalili. Do dziś przetrwał tylko jeden pawilon, nie pełni już jednak pierwotnej funkcji.