Hewelke Paulina
(1854-1924), działaczka oświatowa.
Urodziła się 16 listopada w Pułtusku, była córką tamtejszego pastora parafii ewangelicko-augsburskiej, Ottona (1825-po 1865) i Pauliny z Baumów (zm. 1914). Należała do rodziny, z której pochodził znany polski astronom Jan Heweliusz (1611-1687).
Po ukończeniu szkoły średniej została nauczycielką języka niemieckiego w gimnazjum rządowym w Pułtusku. Po wczesnej śmierci ojca zmuszona była utrzymywać matkę i opiekować się młodszym rodzeństwem. Odmówiła złożenia kondolencji rosyjskiemu kuratorowi, animatorowi rusyfikacji oświaty w Królestwie Polskim, Aleksandrowi Apuchtinowi po tym, jak został on spoliczkowany przez warszawskiego studenta, Jewgenija Żukowicza. W konsekwencji zrezygnowała ze stałej posady nauczycielki.
Wraz z rodziną przeniosła się do Warszawy. Uczyła na prywatnych pensjach i organizowała wykłady tajnych kursów naukowych dla kobiet. W 1896 r. odkupiła od I. Smolikowskiej jej pensję dla dziewcząt i prowadziła ją odtąd przez prawie ćwierć wieku zatrudniając najlepszych pedagogów w Warszawie. Była jedną z pierwszych szkół w Warszawie, w których lekcje prowadzono w języku polskim. Hewelke organizowała także tajne nauczanie o Polsce i wykłady uzupełniające tzw. Uniwersytetu Latającego. Jako pierwsza – w ramach szkolnictwa żeńskiego w Warszawie – założyła pracownię chemiczną i fizyczną oraz organizowała wakacyjne wycieczki. Popierała powstające w tym czasie harcerstwo, opiekowała się więźniami politycznymi, niezamożne uczennice często zwalniała (częściowo lub całkowicie) z czestnego.
W 1919 r. odsprzedała pensję władzom polskim, które stworzyły z niej Gimnazjum Państwowe im. Klementyny Tańskiej Hoffmanowej. Kiedy w ostatnich latach życia popadła w nędzę, wychowanki otoczyły ją troskliwą opieką. Zmarła 28 stycznia 1924 r. i została pochowana na cmentarzu ewangelicko-augsburskim w Warszawie.
[Na podstawie: Eugeniusz Szulc, Cmentarz Ewangelicko-Augsburski w Warszawie, Warszawa 1989; biogram Stanisława Konarskiego ze strony ipsb.nina.gov.pl]
