Franciszek Adolf Acher

 

(1881-1958) przedsiębiorca rolny, ogrodnik, działacz społeczny.

 

Urodził się 23 sierpnia 1881 r. w Warszawie. Był synem Adolfa Augusta i Katarzyny z Daabów. Zarówno rodzice Franciszka, jak i on sam, należeli do Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego (mimo, iż wywodzący się z Bawarii ród Acherów był pierwotnie wyznania rzymskokatolickiego). Wprawdzie pierwszy do Warszawy trafił wraz z wojskami napoleońskimi pradziadek Franciszka, porucznik wojsk bawarskich Związku Reńskiego Franciszek Ksawery von Acher, jednak na stałe zamieszkał tu dopiero ojciec Franciszka, Adolf August (grawernik).

 

Franciszek odbył praktykę jako zarządca majątków: Piotra Hosera w Żbikowie pod Pruszkowem i Wilhelma Majlerta we wsi Białołęka. W 1912 r. założył 30-hektarowe, wzorcowe gospodarstwo ogrodnicze we wsi Skorosze pod Warszawą (obecnie część dzielnicy Ursus).

 

Ewakuowany przez władze carskie w okresie I wojny światowej przebywał m.in. w Moskwie, gdzie administrował gospodarstwem rolnym tamtejszego Instytutu Weterynarii. W 1918 r. powrócił do Polski i z sukcesem dalej rozwijał swoje gospodarstwo, m.in. eksportując warzywa do Anglii i Niemiec. W 1920 r. został wybrany wójtem gminy Skorosze. Dał się poznać jako energiczny działacz społeczny i gospodarczy, przyczyniając się m.in. do budowy szkół w Ursusie, Pęcicach i Opaczy oraz utworzenia Ochotniczej Straży Pożarnej. Przez wiele lat działał społecznie w Zarządzie Polskiego Związku Producentów Warzyw (przekształconego później w Warszawską Spółdzielnię Ogrodniczą), której był współzałożycielem. Działał w Kolegium Kościelnym i w Radzie Kościelnej Parafii Ewangelicko-Augsburskiej Świętej Trójcy w Warszawie. Zainicjował budowę kościoła ewangelicko-augsburskiego we Włochach.

 

We wrześniu 1939 r. dostarczał bezpłatnie do oblężonej Warszawy żywność do kuchni wojskowych. Pełnił funkcję wiceprezesa Oddziału Rady Głównej Opiekuńczej (RGO) w Skoroszach, (zajmował się m.in. grupą 140 osób wysiedlonych z Wąbrzeźna). Udostępniał swoje gospodarstwo na magazyn broni AK, wystawiał wielokrotnie fikcyjne zaświadczenia o zatrudnieniu w gospodarstwie, ratując ludzi przed wywozem do prac przymusowych w głąb Rzeszy i przed innymi represjami. Wielokrotnie był wzywany do komendantury gestapo we Włochach, przesłuchiwany i zachęcany do podpisania volkslisty, której – mimo wywieranej presji – nie podpisał. W czasie powstania warszawskiego w jego gospodarstwie ukrywano uciekinierów z Warszawy. W działalności społecznej i konspiracyjnej czynnie wspierała go żona, Lucyna z domu Wanke, z którą Franciszek Adolf miał czworo dzieci: Jana Witolda, Zygmunta Tadeusza, Krystynę i Hannę. Jan i Zygmunt brali udział w kampanii wrześniowej, Jan walczył później także jako oficer AK, a Krystyna i Hanna działały w Wojskowej Służbie Kobiet AK.

 

Po II wojnie światowej Franciszek walnie przyczynił się do odbudowy zdewastowanego Cmentarza Ewangelicko-Augsburskiego przy ul. Młynarskiej w Warszawie, uczestniczył też w odbudowie kościoła Świętej Trójcy w Warszawie. Zmarł 4 lipca 1958 r. w Skoroszach, został pochowany na cmentarzu przy ul. Młynarskiej. W 1990 r. ulicę w Ursusie, przebiegającą za dawnym dworkiem Acherów (tzw. „Acherówką”), nazwano imieniem Franciszka Adolfa Achera.